Αν κάτι διαφάνηκε ξεκάθαρα από το ναυάγιο που προκάλεσε τη ρύπανση του Σαρωνικού με πετρελαιοειδή ήταν η παντελής έλλειψη ενός αποτελεσματικού μηχανισμού διαχείρισης θαλάσσιων ατυχημάτων σε μια χώρα υψηλής θαλάσσιας κυκλοφορίας και ρίσκου ανά τον πλανήτη.
Πολλώ δε μάλλον που το Αιγαίο χαρακτηρίζεται από τις πλέον «φορτωμένες», αλλά και χαοτικές ζώνες θαλάσσιας κυκλοφορίας παγκοσμίως, με υψηλότατο ρίσκο θαλάσσιου ατυχήματος.
«Ας αναλογιστούμε ότι η συγκεκριμένη καταστροφή έγινε από τον διασκορπισμό στη θάλασσα ποσότητας πετρελαίου μαζούτ μικρότερης των χιλίων τόνων, υπό ιδανικές καιρικές συνθήκες κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, μέσα στη ζώνη traffic control του κεντρικού λιμανιού της χώρας, ενός από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Στην ίδια περιοχή είναι συγκεντρωμένη η πλειονότητα των αντιρρυπαντικών σκαφών και εξοπλισμού της χώρας, τα περισσότερα μεγάλα ρυμουλκά. Εκεί εδρεύουν τόσο το συντονιστικό όργανο της Διεύθυνσης Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, όπως και οι ιδιωτικές αντιρρυπαντικές εταιρείες», επισημαίνει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος».
Οι πιθανότητες για ατύχημα
«Υπό αυτές τις “ευνοϊκές συνθήκες” ατυχήματος, επιβεβαιώθηκε η ανεπάρκεια του υπάρχοντος μηχανισμού αντιμετώπισης.
Ας αναλογιστούμε λοιπόν τις επιπτώσεις από ένα αντίστοιχο ατύχημα που θα μπορούσε να συμβεί κάθε στιγμή στο Αιγαίο, για παράδειγμα στο Στενό του Καφηρέα, ανάμεσα στην Εύβοια και την Ανδρο, ή στο στενό Κυθήρων-Ελαφονήσου ή σε άλλα αντίστοιχα σημεία υψηλού ρίσκου.
Αυτά τα στενά περάσματα διαπλέονται κάθε μήνα από περίπου 250-300 πετρελαιοφόρα και δεκάδες άλλα πλοία με επικίνδυνα φορτία (π.χ. υδατοδιαλυτές, τοξικές χημικές πρώτες ύλες, η ανάκτηση των οποίων είναι αδύνατη), με χωρητικότητα που μπορεί να ξεπεράσει τους 120.000 τόνους. Περίπου το 50% αυτών φέρει σημαίες ευκαιρίας, γεγονός που αυξάνει περαιτέρω την πιθανότητα ατυχήματος», αναφέρει το «Αρχιπέλαγος».
Σύμφωνα με έκθεση του WWF για τις θαλάσσιες μεταφορές, στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερα από 100 κατοικήσιμα νησιά και περίπου 900 λιμάνια και λιμενικές εγκαταστάσεις.
22 από αυτά χαρακτηρίζονται διεθνή, καθώς ετησίως διακινούν πάνω από 1,5 εκατ. τόνους εμπορευμάτων και περισσότερους από 200.000 επιβάτες.
Μεταξύ άλλων, διακινείται υγρό φορτίο χύμα: πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο και σε μικρότερο ποσοστό χημικά προϊόντα. Στις ελληνικές θάλασσες διακινείται μεγάλο ποσοστό του μεσογειακού εμπορίου πετρελαιοειδών ανάμεσα στα λιμάνια της Βόρειας Αφρικής, του Περσικού Κόλπου μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, της Μαύρης Θάλασσας και των υπόλοιπων λιμανιών της Μεσογείου.
Σε επίπεδο transit οι μετακινήσεις τάνκερ προβλέπεται να αυξηθούν στην ανατολική Μεσόγειο, λόγω των νέων ροών μετακινήσεων για τα πετρελαιοειδή από την περιοχή της Κασπίας, της ανάπτυξης νέων αγωγών ή και διεύρυνσης της δυναμικότητας των υφιστάμενων και της ανάπτυξης μεταφορών με LNG, σύμφωνα με το WWF.
Και, βέβαια, η παρουσία της Cosco στον λιμένα εμπορευματοκιβωτίων του Πειραιά έχει ήδη δημιουργήσει νέα δεδομένα και αναμένεται να αυξήσει περισσότερο τις θαλάσσιες μεταφορές στην περιοχή μας.
Εξάλλου, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική έρευνα που αναλύει τον πιθανό αντίκτυπο των διαρροών στη θάλασσα στις ευρωπαϊκές παράκτιες περιοχές (Fernández-Macho, 2016), η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο από πετρελαιοκηλίδες.
Από τις 429 εδαφικές περιοχές που εξέτασε η μελέτη σε 28 ευρωπαϊκές παράκτιες χώρες, αποδείχθηκε ότι ο δείκτης κινδύνου θαλάσσιων διαρροών ήταν πολύ υψηλός για τις 25 περιοχές, με τη δυτική ακτή της Βρετανίας να διατρέχει τον υψηλότερο κίνδυνο να επηρεαστεί από διαρροή πετρελαίου στη θάλασσα.
Οι 20 περιοχές ήταν κατά μήκος των ακτών της Βρετανίας, το ίδιο και οι τρεις πρώτες με τον υψηλότερο κίνδυνο. Από τις υπόλοιπες πέντε, οι τέσσερις ήταν στην Ελλάδα (Αργολίδα, Αρκαδία, Κορινθία και Βοιωτία) και μία σε ισπανική περιοχή στη βόρεια ακτή της Αφρικής.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι λίγες μέρες πριν από το ναυάγιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ» το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος» φιλοξενούσε ένα συνεργείο της γαλλικής τηλεόρασης ARTE για τις λήψεις ενός ντοκιμαντέρ με θέμα το υψηλό ρίσκο ναυτικού ατυχήματος στο Αιγαίο και σε άλλες 6 περιοχές υψηλού κινδύνου στη Μεσόγειο…
«Υπό αυτά τα δεδομένα, αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα η ανάπτυξη μηχανισμών, αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες και την υπάρχουσα τεχνογνωσία, καθώς και το υφιστάμενο δυναμικό της χώρας μας, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, για την αντιμετώπιση θαλάσσιων ατυχημάτων. Παράλληλα, άμεση είναι και η ανάγκη καθορισμού διαδρόμων κυκλοφορίας των πλοίων (traffic separation), αλλά και μηχανισμού ελέγχου κυκλοφορίας (traffic control) στο σύνολο των ελληνικών θαλασσών και ιδίως στο Αιγαίο – και όχι αυτά να καλύπτουν μόνο τα κεντρικά λιμάνια της χώρας, όπως συμβαίνει σήμερα», επισημαίνει το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος».
Δημιουργία ταμείου
«Τα παραπάνω θεωρούνται αυτονόητα μέτρα τα οποία εφαρμόζονται επί δεκαετίες σε όλες τις περιοχές υψηλής θαλάσσιας κυκλοφορίας και ρίσκου ανά τον πλανήτη. Η έλλειψη αυτών στις ελληνικές θάλασσες έχει χαρακτηρίσει το Αιγαίο από τις πλέον χαοτικές ζώνες θαλάσσιας κυκλοφορίας παγκοσμίως, με υψηλότατο ρίσκο θαλάσσιου ατυχήματος», επισημαίνει το «Αρχιπέλαγος», το οποίο, δεδομένης της έλλειψης άμεσων πόρων από το ελληνικό κράτος, κρίνει απαραίτητη «τη δημιουργία ενός Ταμείου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Θαλάσσιων Ατυχημάτων, στο όποιο θα πρέπει να συμμετέχουν υποχρεωτικά τα διυλιστήρια, οι πετρελαϊκές εταιρείες και όλοι όσοι εμπλέκονται στην επεξεργασία, διακίνηση και αποθήκευση πετρελαιοειδών».
«Εξάλλου, κρίνουμε αυτονόητο να συνδράμουν ουσιαστικά στη διαδικασία πρόληψης και αντιμετώπισης εκείνοι που έχουν οικονομικό όφελος από τις δραστηριότητες, αυξάνοντας παράλληλα το ρίσκο ατυχήματος. Είναι λοιπόν άδικο να μετακυλισθεί και αυτό το κόστος στους πολίτες και τη χώρα, όταν μάλιστα οι συγκεκριμένες εταιρείες διαθέτουν πολλά εκατομμύρια σε δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα που απλώς βελτιώνουν την εικόνα τους (για παράδειγμα, μόνο η Motor Oil και τα ΕΛ.ΠΕ. κατά το 2015 και το 2016 διέθεσαν συνολικά 44,5 εκατομμύρια ευρώ σε δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και σε επενδύσεις για το περιβάλλον, όπως αναφέρουν οι ίδιοι)», υποστηρίζει το «Αρχιπέλαγος».
πηγή : www.efsyn.gr