Οι βιομηχανίες που προκαλούν την απώλεια τροπικών δασών στη νοτιοανατολική Ασία χρηματοδοτήθηκαν από ασιατικές τράπεζες με το ποσό των 62 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ 2013 και 2018, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Δίκτυο Δράσης Τροπικών Δασών (RAN).
Συντάκτης: Τάσος Σαραντής
Οι τράπεζες της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Ινδονησίας και της Μαλαισίας ήταν οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες των αποκαλούμενων επικίνδυνων δραστηριοτήτων για τα δάση. Σύμφωνα με τον Τομ Πίκεν, διευθυντή της εκστρατείας «Δάση και Οικονομία», η κατάργηση ή ο περιορισμός της οικονομικής στήριξης στις επιχειρήσεις των οποίων οι δραστηριότητες προκαλούν την αποψίλωση των δασών και περιστρέφονται γύρω από την παραγωγή φοινικέλαιου για την παραγωγή βιοντίζελ, χαρτοπολτού και χαρτιού, καουτσούκ και ξυλείας, είναι η πιο σημαντική δράση που μπορεί να αναληφθεί.
Αυτή την περίοδο, καταγράφεται μια ελαφρά μείωση στο ύψος των δανείων προς τις επιχειρήσεις που κερδίζουν από τον αφανισμό των δασών, καθώς αναμένεται να αγγίξουν τα εννέα δισεκατομμύρια δολάρια το 2018 -ένα ποσό υψηλότερο από το 2017, αλλά χαμηλότερο από κάθε χρόνο από το 2010.
Ωστόσο, δεν πρόκειται για μόνιμη τάση, αφού όλες οι προβλέψεις υποδηλώνουν σημαντική αύξηση της ζήτησης χαρτοπολτού, χαρτιού και φοινικέλαιου από την αυξανόμενη πίεση της αγοράς παγκοσμίως.
Θέματα χρηματοδότησης
Ορισμένες ασιατικές τράπεζες έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβερνητικά πρότυπα, αλλά όχι ταχέως ή αυστηρά. Εντούτοις, τα τελευταία πέντε χρόνια, ήταν ο μοναδικός μεγαλύτερος χρηματοδότης των δασικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, διοχετεύοντας περίπου τρία δισεκατομμύρια δολάρια στον τομέα του χαρτοπολτού και χαρτιού και περίπου 800 εκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση επέκτασης της παραγωγής φοινικέλαιου.
Στους πελάτες της ιαπωνικής τράπεζας SMBC περιλαμβάνονται ο ασιατικός όμιλος Wilmar International, ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου παγκοσμίως, που παραβιάζει τα εργασιακά δικαιώματα, βρίσκεται πίσω από ανεπίλυτες συγκρούσεις γης, κατέχει παράνομες φυτείες φοινικέλαιου και ευθύνεται για την αποψίλωση μεγάλων εκτάσεων δασών.
Ενας άλλος πελάτης είναι η Sumitomo Forestry, η οποία έχει κατηγορηθεί ότι προμήθευσε κόντρα πλακέ για την αρένα βόλεϊ των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο το 2020, που είχε κατασκευαστεί από παράνομη ξυλεία. Παρά τις δριμύτατες κριτικές εναντίον τους, οι ασιατικές τράπεζες δείχνουν να «ευαισθητοποιούνται» μόνο στα λόγια με «πράσινες» υποσχέσεις, κυρίως για λόγους δημοσίων σχέσεων.
Η SMBC τονίζει τη «δέσμευσή της για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής» και ότι δεν θα χρηματοδοτεί πλέον καμία δραστηριότητα «που μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στο παγκόσμιο περιβάλλον». Συγκεκριμένα, για το θέμα του φοινικέλαιου, η SMBC αναφέρει ότι δεν θα υποστηρίξει τις εταιρείες που εμπλέκονται στην παράνομη υλοτομία ή που χρησιμοποιούν παιδική εργασία.
Και σε ό,τι αφορά το θέμα της αποψίλωσης των δασών, η SMBC αναφέρει ότι θα επανεξετάσει και θα αξιολογήσει τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους, «συμπεριλαμβανομένων και αυτών που συνεπάγονται εκκαθάριση πρωτογενών δασών ή και τοπικών οικοσυστημάτων».
Η RHB Banking αναφέρεται στην ευθύνη της να εξετάζει τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επιχειρηματικών της αποφάσεων, ενώ ο όμιλος CIMB, που έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση περίπου δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων, κυρίως στον κλάδο φοινικέλαιου τα τελευταία πέντε χρόνια, αναφέρει ότι έχει δεσμευτεί να μειώσει τον αντίκτυπό του στο περιβάλλον με την «προσφορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στους πελάτες μας» και με την «προώθηση σχεδίων και εκστρατειών περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης».
«Μια ματιά στις λίστες των πελατών τους υποδηλώνει ότι οι τράπεζες αυτές ελάχιστα σέβονται τις συνέπειες των δραστηριοτήτων των πελατών τους στο περιβάλλον ή στις κοινότητες που πλήττονται από καταστρεπτικά σχέδια στον δασικό τομέα», επισημαίνει ο Τομ Πίκεν του RAN.
Ευρωπαϊκό «στοπ»
Εν τω μεταξύ, την προηγούμενη εβδομάδα, στο πλαίσιο των νέων κανόνων που επιχειρεί να θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ενωση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κορυφώθηκαν οι συζητήσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να καθοριστούν τα κριτήρια που αποσκοπούν στη συγκράτηση της χρήσης των βιοκαυσίμων που καταστρέφουν περισσότερο το κλίμα.
Ο στόχος είναι να περιοριστεί η χρήση καλλιεργειών βιοκαυσίμων που συνδέονται με την αποψίλωση των δασών.
Ομως, ο βαθμός στον οποίο τα βιοκαύσιμα με βάση τα τρόφιμα πρέπει να θεωρηθούν ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα σε αυτές τις διαπραγματεύσεις που αποσκοπούν στον αποκλεισμό, έως το 2023, των βιοκαυσίμων που έμμεσα οδηγούν σε αλλαγές στη χρήση γης και υψηλότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.
Οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι το βιοντίζελ από φοινικέλαιο είναι ο χειρότερος τύπος βιοκαυσίμου, ακολουθούμενος από τη σόγια.
Σύμφωνα με τους ίδιους, το βιοντίζελ απελευθερώνει τρεις φορές τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, σε σχέση με ντίζελ που προέρχεται από τα ορυκτά καύσιμα, εφόσον ληφθεί υπόψη ο παράγοντας της χρήσης της γης.
Οι ανησυχίες που προκύπτουν συνδέονται με το γεγονός ότι κάποια παραγωγή φοινικέλαιου θα θεωρηθεί ως καλλιέργεια χαμηλού κινδύνου και, έτσι, θα μπορεί να εισαχθεί ως καύσιμο. Αν θα μείνει, δηλαδή, ανοιχτό κάποιο «παραθυράκι», που θα επιτρέπει από την «πίσω πόρτα» τις εισαγωγές βιοκαυσίμων που βασίζονται στο φοινικέλαιο και στη σόγια στην Ευρώπη έχοντας λάβει κάποια πιστοποίηση βιωσιμότητας.
Τελικά, οι συζητήσεις κόλλησαν, καθώς ορισμένοι Ευρωπαίοι επίτροποι διαπίστωσαν ότι τα προτεινόμενα κριτήρια πιστοποίησης χαμηλού κινδύνου είναι «πολύ ελαφρά», γεγονός που θα διευκόλυνε την είσοδο φοινικέλαιου στην αγορά της Ε.Ε.