Η Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου τίμησε το νησί της. Εμείς πως την τιμούμε;

Μένουν πολλά να ειπωθούν ακόμα για τη Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου (Οκτώβριος 1933 – Ιούνιος 2023). Πεζογραφία, ποίηση, θεατρικά έργα, παιδικά παραμύθια, δοκίμια, μεταφράσεις αλλά και τακτική αρθρογραφία στον Τύπο, διατρέχουν μία πορεία δεκαετιών με πλούσια λογοτεχνική δράση και εύστοχη κοινωνική προσφορά. Ένα κορίτσι που μεγάλωσε και έμαθε τα πρώτα του γράμματα στη Μύρινα, υπηρέτησε με αφοσίωση και επί πολλές δεκαετίες την τέχνη της, παραδίδοντας λογοτεχνικά και πνευματικά επιτεύγματα που κέρδισαν διαχρονικά την αγάπη, την αποδοχή και την αναγνώριση από κοινό και κριτικούς.

Διαβάστε επίσης: «Το Σμαραγδένιο Βουνό» της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου

Δεν είναι στις προθέσεις -ούτε στις δυνατότητες- του σημειώματος, μια αποτίμηση του εκτεταμένου έργου της. Άλλωστε, η ανάγνωση καθαυτή συνιστά ήδη μια απαιτητική πρόκληση. Αν, ωστόσο, ο σεβασμός στην ιστορία της εκλιπούσας πυροδοτεί την ανάγκη να ειπωθεί τουλάχιστον μια κουβέντα, μια ταπεινή εκτίμηση είναι ότι η συνεισφορά της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου στο ιστορικό μυθιστόρημα και στη λογοτεχνία του φανταστικού, συγκεντρώνει αρκετά από τα στοιχεία που θα μπορούσαν να τη χαρακτηρίσουν πολύτιμη και αξιομνημόνευτη.

Τίμησε τη Λήμνο

Εκείνο που μπορούμε να παραδεχτούμε με βεβαιότητα είναι πως η καταξιωμένη συγγραφέας, οδηγούμενη από τα παιδικά της βιώματα και την αγάπη της για τη Λήμνο και τους ανθρώπους της, κατόρθωσε να τιμήσει το νησί μας με τρόπο μοναδικό. Στο έργο της, η Λήμνος κατέχει περίοπτη θέση ως κύριος μυθιστορηματικός τόπος καταγωγής και δράσης. Ταυτόχρονα, ανεξάρτητα από τις ρητές αναφορές, με τις εικόνες, τα χρώματα και τη ζωή των ανθρώπων της, η Λήμνος «σφραγίζει» ως πηγή έμπνευσης και αναζήτησης το έργο της συγγραφέως.

Ακόμα περισσότερο, η Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου τίμησε τη Λήμνο, συμβάλλοντας ως άνθρωπος στην πρόοδο του πολιτισμού της. Η δωρεά των βιβλίων και του αρχείου της στο δήμο Λήμνου, η ιδέα για την αίθουσα ευεργετών, το όραμα για τη Λέσχη Φιλαναγνωσίας, είναι μερικά παραδείγματα. Δε μπορούμε να παραλείψουμε και άλλα επίπεδα συμβολής στην προώθηση της ψυχικής και πνευματικής ανάτασης των ανθρώπων, όπως στην περίπτωση του θεατρικού της έργου, «Έκτωρ ο αγαπημένος των θεών», που παρουσίασε ο ΜΕΑΣ ΛΗΜΝΟΣ το 2019 στο Αρχαίο Θέατρο της Ηφαιστίας, σκορπώντας συγκίνηση σε κοινό και συντελεστές.

Ας μην παραλειφθεί επίσης η χαρά και η ζεστασιά με τις οποίες η Λημνιά συγγραφέας μιλούσε για τον τόπο της σε κάθε ευκαιρία και βήμα που της δινόταν.

Πως την τιμά η Λήμνος

Αυτά και άλλα συντείνουν στη σκέψη πως η Λήμνος οφείλει να αποδώσει όσα τιμητικά αξίζουν στο άξιο αυτό τέκνο της. Η αγόρευσή της όσο βρισκόταν στη ζωή σε επίτιμο δημότη του δήμου Λήμνου ήταν μια τιμητική πράξη. Η ονοματοδοσία της αίθουσας στο Οίκημα Σαχτούρη αποτελεί επίσης τιμή, συμβολικού χαρακτήρα. Είναι όμως αυτά αρκετά για να κλείσει ο δήμος Λήμνου τους λογαριασμούς του με τη σπουδαιότερη συγγραφέα μας;

Δήλωση Δημάρχου Λήμνου, Δημήτρη Μαρινάκη, για την απώλειά της, 17/6/2023

«Η απώλεια της μεγάλης μας Λημνιάς λογοτέχνιδας Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου έχει συγκλονίσει την κοινωνία της Λήμνου. Τίμησε το νησί μας μέσα από το πολύτιμο έργο της, τη συνολική προσφορά της, τον λόγο της και κυρίως την βαθιά, ανιδιοτελή αγάπη της για τον γενέθλιο τόπο της, την οποία εκδήλωνε έμπρακτα και αδιάκοπα. Μεγάλη και πολυσχιδής η προσφορά της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου στη Λήμνο, τα γράμματα και τον πολιτισμό εν γένει. Θα τη θυμόμαστε και θα την τιμούμε, με αγάπη και ευγνωμοσύνη. Ειλικρινή συλλυπητήρια στον γιο της Εμμανουήλ, τους οικείους και τους αγαπημένους της φίλους».

Κατά το συντάκτη, η απόδοση τιμών είναι ανεπαρκής όταν εξαντλείται στο φάσμα του συμβολικού. Σε αυτό το φάσμα περιλαμβάνονται οι ονοματοδοσίες αιθουσών, δρόμων, πλατειών και κτιρίων, μεταξύ άλλων. Δεν απορρίπτονται, ωστόσο πρέπει να δούμε τι υπάρχει παραπέρα. Εκεί εντοπίζονται δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Η πρώτη, αφορά το ίδιο τιμώμενο πρόσωπο και η άλλη, την ουσία του έργου του. Στην πρώτη περίπτωση, πεδίο δόξης λαμπρό ανοίγεται ενώπιον των τοπικών Αρχών, για τη διάδοση του έργου και την ανάδειξη της προσωπικότητάς της. Μερικά τυχαία παραδείγματα: δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για τη ζωή της, οργάνωση ενός λογοτεχνικού συνεδρίου για το έργο της, εκδόσεις ή δράσεις για τη διάδοση λιγότερο προβεβλημένων γραπτών της, θέσπιση ενός λογοτεχνικού φεστιβάλ ή λογοτεχνικών αγώνων προς τιμήν της, μια ταινία για τη Μαρούλα, ένα λεύκωμα, μια έκθεση.

Στη δεύτερη κατεύθυνση, η απόδοση τιμών είναι έμμεση, ωστόσο τα αποτελέσματά της έχουν ακόμα εντονότερη επίδραση. Εδώ ταιριάζουν όλες οι ενέργειες που, αντλώντας έμπνευση από το παράδειγμα της Μαρίας Λαμπαδαρίδου Πόθου, ωθούν στην καλλιέργεια και την ανάπτυξη της καλλιτεχνικής έκφρασης στις νεότερες γενιές. Θα μπορούσαν οι τοπικές Αρχές και οι αρμόδιοι φορείς να προχωρήσουν σε γενναία ενίσχυση των σχολικών βιβλιοθηκών, σε προγράμματα προσφοράς βιβλίων σε νοικοκυριά, γιατί όχι στη θέσπιση μιας υποτροφίας για τα παιδιά που διακρίνονται στη λογοτεχνία ή στην ουσιαστική στήριξη νέων που επιθυμούν να εκφραστούν καλλιτεχνικά και ήδη το πράττουν.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για το δήμο Λήμνου και κάθε αρμόδιο, όπως σχολεία, συλλόγους, ώστε να αποδοθούν τιμές και η πρέπουσα ευγνωμοσύνη προς τη Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου και ταυτόχρονα να υπηρετηθεί το μέλλον του τόπου μας. Σε τελική ανάλυση, η απόδοση τιμών, περισσότερο από τις Αρχές, «βαρύνει» εν γένει την κοινωνία της Λήμνου και ιδίως της Μύρινας. Και σε αυτό το επίπεδο, για να μπει και η έννοια της απόδοσης τιμών στην πραγματική της βάση, ποια μεγαλύτερη τιμή μπορεί να γνωρίσει μία συγγραφέας από την ανάγνωση των βιβλίων της και την ανάμνηση της καλοσύνης και του χαρακτήρα της.

Γιάννης Χατζηχαραλάμπους, δημοσιογράφος